“Έλα, έλα και πάλι έλα. Έλα κι αν είσαι άπιστος κι αν είσαι ειδωλολάτρης, Ή της φωτιάς πιστός. Του σπιτιού μας η γωνιά δεν έχει απελπισιάς κατώφλι. Κι αν έχεις εκατό φορές τους όρκους σου πατήσει Έλα ξανά…”
Ο Αγαπημένος, Τζελαλαντίν Ρούμι
Ο τρόπος που είναι οργανωμένη κοινωνικά η ζωής μας βρίσκεται σε βασική αντίθεση με την ίδια τη ζωή. Μπορεί να μη φτιάχνει σκελετωμένους σκλάβους, που πεινάνε και ζουν σε γκέτο όπως στον τρίτο κόσμο, αλλά δημιουργεί έναν νέο τύπο ανθρώπου χωρίς ταυτότητα και χωρίς θάρρος να πει όχι. Δημιουργεί απομονωμένα άτομα που ψάχνουν να εκπληρώσουν τις ανάγκες τους για αγάπη και νόημα στη ζωή στα καταναλωτικά αγαθά και ενθαρρύνει τον ανταγωνισμό.
Όπου οι άνθρωποι βρίσκονται σε σχέση ανταγωνισμού μεταξύ τους, υπάρχει πάντα ο κίνδυνος της απώλειας. Απώλεια κέρδους, απώλεια κοινωνικής εκτίμησης, απώλεια αναγνώρισης και αγάπης. Έτσι ο άνθρωπος γίνεται εχθρός του ανθρώπου.
Ο άνθρωπος που βρίσκεται σε ανταγωνισμό ΠΡΕΠΕΙ να εύχεται την αποτυχία των άλλων, ακόμα και των φίλων ή των συναδέλφων του. Για τον αποξενωμένο άνθρωπο μέσα στην ανταγωνιστική κοινωνία, ο «άλλος» είναι βασικά εκείνος που κάθε επιτυχία του σημαίνει για τον ίδιο προσωπική αποτυχία, ενώ αντίστροφα κάθε αδυναμία του «άλλου» μεγαλώνει την προσωπική ισχύ.
Έτσι εξηγείται λοιπόν η καχυποψία, ο φθόνος, η έχθρα και οι μηχανορραφίες, η κτηνωδία και ο αδυσώπητος αγώνας για καριέρα και κυρίως ο κρυφός ή ανοιχτός φόβος που τρέφουν μεταξύ τους οι άθρωποι. Κι αυτό είναι το αποτέλεσμα: οι άνθρωποι φοβούνται ο ένας τον άλλο.
«Η καρδιά του ανθρώπου μαραίνεται εάν δεν «απαντά» σε μια άλλη καρδιά»
Pearl S. Buck
Αυτή η κουλτούρα απομόνωσης βρίσκεται σε αντιπαράθεση με τη βιολογία μας. Όπως αναφέρουν οι Thomas Lewis &co “A general theory of love” ότι αν εξασφαλίσουμε τροφή και ρούχα σ’ ένα μωρό και δεν του παρέχουμε συναισθηματική επαφή, θα πεθάνει. Όμως έχουμε διδαχθεί να πιστεύουμε ότι οι ενήλικες είναι διαφορετικά όντα. Πώς φτάσαμε άραγε να πιστεύουμε κάτι τέτοιο;
Η έννοια της “φιλίας”
Ο Πυθαγόρας ήταν αυτός που ανακάλυψε το συμπαντικό νόμο της αλληλεξάρτησης και της αμοιβαίας έλξης, για τον οποίο χρησιμοποίησε τον απλό όρο ΦΙΛΙΑ.
Η φιλία είναι η παγκόσμια δύναμη που έλκει όλα τα στοιχεία της Φύσης σε αρμονικές σχέσεις. Βοηθά να διατηρείται η τάξη των πλανητών καθώς αυτοί κινούνται στο στερέωμα και ενθαρρύνει τους άντρες και τις γυναίκες, αφού καθαρθούν οι ψυχές τους, να βοηθήσουν ο ένας τον άλλον.
Κάθε άτομο έχει μια ευθύνη, δίδασκε ο Πυθαγόρας, να παρατηρεί το νόμο της φιλίας σε κάθε άποψη της ζωής. Οι μαθητές του καλλιεργούσαν τη φιλία μεταξύ των θεών και των ανθρώπων, για παράδειγμα, μέσα από αναίμακτες θυσίες και άλλες τελετές, και αυτήν μεταξύ του σώματος και των τριών μερών της ψυχής μέσα από τη φιλοσοφική έρευνα. Τη φιλία μεταξύ των πολιτών και μεταξύ των κρατών τη διατηρούσαν μέσα από νόμους και συνθήκες, και αυτήν ανάμεσα σε σύζυγο, γυναίκα, παιδιά και γείτονες μέσα από μια αναγνώριση του κοινού τους σκοπού.
Φιλία και Εμπιστοσύνη
Βάση της φιλίας και βασική προϋπόθεση είναι η εμπιστοσύνη. Σύμφωνα με τον Ντ. Ντουμ: «Η βάση της βίας βρίσκεται στο φόβο. Και η δύναμη που ξεπερνά το φόβο είναι η δύναμη της εμπιστοσύνης. Η εμπιστοσύνη δεν είναι ένας ηθικός αλλά ένας βιολογικός ορισμός. Οι παλιές πληγές του φόβου, τα ψυχοσωματικά σφιξίματα, οι μπλοκαρισμένες ενέργειες κλπ, μπορούν να εξαφανιστούν με μια κατάσταση εμπιστοσύνης”.
Τι είναι όμως η εμπιστοσύνη;
Οι περισσότεροι άνθρωποι «εμπιστεύονται τους άλλους όσο αυτοί μας χαϊδεύουν, μας κανακεύουν, μας κάνουν τα χατήρια, μας παινεύουν, μας βοηθούν κλπ. Εμπιστευόμαστε όμως τον άλλο όταν δεν το κάνει; Τι γίνεται αν αρχίσουν να μας λένε πραγματικά τι σκέφτονται για μας ή να μας κάνουν να νιώσουμε άβολα;
Έτσι φοβόμαστε να δείξουμε τον πραγματικό μας εαυτό: Από φόβο, αν μας δουν τώρα ποιοι είμαστε πραγματικά, θα μας παρατήσουν, Ή εκβιάζω: σε εμπιστεύομαι μόνο όταν με κάνεις να νιώθω άνετα, διαφορετικά…. Ή ασκώ απόλυτο έλεγχο: όσο με κάνεις να νιώθω καλά, σε εμπιστεύομαι…
Η εμπιστοσύνη λοιπόν, δεν είναι ένα θεωρητικό σχήμα αλλά μία εμπειρία, που βιώνεται ξανά και ξανά, από πράξεις που να είναι αληθινές, ειδικά σε εκείνα τα ζητήματα, όπου το ψέμα και η διπλωματία έχει γίνει δεύτερη φύση. Η εμπιστοσύνη είναι ένα θέμα που δουλεύεται στις ανθρώπινες σχέσεις. Ειδικά όταν αναφέρονται θέματα όπως τα χρήματα, τα παιδιά, η εξουσία και το σεξ.
Η φιλία, η κοινότητα, η συντροφικότητα είναι μια πρόκληση. Οι σχέσεις μας είναι μια ευκαιρία, ένα εργαστήριο για την πνευματική μας εξέλιξη. Οι σχέσεις έχουν μια τόσο μεγάλη σημασία, γιατί μας δίνουν την ευκαιρία να ανοίξουμε ακόμη περισσότερο την καρδιά μας και να αγαπήσουμε. Και πολύ συχνά οι σχέσεις αυτές θα μας φτάσουν στο σημείο να αναγνωρίσουμε την περιορισμένη ευελιξία μας σε διάφορους τομείς και θα μας αναγκάζουν να σπάσουμε την ανικανότητά μας στην αγάπη. Μία πολύ συχνή επιλογή στη ζωή είναι να αποφύγουμε τον «δράκο», να αποφύγουμε να «ζήσουμε», να «σχετιστούμε», να παραμείνουμε μουδιασμένοι/παγωμένοι από τις πληγές.
Άλλη επιλογή είναι να αναγνωρίσουμε ότι έχουμε πληγωθεί, να βγάλουμε τα τέρατα από τα κλουβιά, να ξεπαγώσουμε τα συναισθήματά μας και να τα μοιραστούμε με τους αγαπημένους μας.
Το Φόρουμ
Στην κοινότητα χρησιμοποιούμε διάφορα εργαλεία για αυτό, ένα από τα οποία είναι το φόρουμ.
Φόρουμ. Εκεί αρχίζουμε να βλέπουμε την αλήθεια στα παιχνίδια και τους ρόλους που παίζουμε. Αρχίζουμε να ξεμουδιάζουμε και να νιώθουμε ξανά συμπεριφορές και συναισθήματα που κλειδώσαμε στα υπόγεια.
Κι έτσι αυξάνεται η Δύναμη της ενσυναίσθησης. Δημιουργείται μια αυθεντική σύνδεση, που δεν είναι τίποτα άλλο από το να «νιώθεις πως σε νιώθουν», να «βλέπεις» και να «θεάσαι».
Αυτό σημαίνει ότι οι αγαπημένοι μας για κάποια λεπτά, επίσης θα χρειαστεί να δουν το πρόσωπο του δράκου. Αυτός είναι ο μόνος τρόπος που μπορούν να καταλάβουν τον πόνο μας και την ανάγκη μας, να μας κρατήσουν σφιχτά στην αγκαλιά τους και να μας βοηθήσουν.
«Κι ήρθε η μέρα όπου το ρίσκο να κρατηθείς σφιχτά σ’ ένα μπουμπούκι ήταν πολύ πιο οδυνηρό από το ρίσκο που παίρνεις για να ανθίσεις».
Αναΐς Νιν
Η αγάπη δεν είναι μια ουδέτερη κατάσταση. Απαιτεί να πάρουμε θέση. Απαιτεί να ανασκουμπωθούμε και να δουλέψουμε για την ειρήνη στον κόσμο.
Όταν βρίσκεται κανείς σε μια σχέση αγάπης και εμπιστοσύνης αυτό αυξάνει τη φροντίδα του και τη συμπόνια του προς τους άλλους.
Πολλές πρόσφατες μελέτες δείχνουν ότι υπάρχει βιοχημική βάση στους συναισθηματικούς δεσμούς. Οι έρευνες δείχνουν ότι σε στιγμές συναισθηματικής δέσμευσης και ανταπόκρισης, ο εγκέφαλός μας πλημμυρίζει από ωκυτοκίνη. Η ωκυτοκίνη έχει ονομαστεί και «ορμόνη της ευτυχίας», εκκρίνεται μόνο από τα θηλαστικά και συνδέεται με καταστάσεις ικανοποίησης και ευδαιμονίας.
Στους ανθρώπους η ωκυτοκίνη εκκρίνεται όταν βρισκόμαστε κοντά σε σωματική επαφή με κάποιο άτομο με το οποίο έχουμε συναισθηματικό δεσμό, ιδιαίτερα κατά τη διάρκεια του σεξ και στο θηλασμό.
Οι σχέσεις αγάπης είναι η βάση για πιο αγαπητικές κοινωνίες. Όπως γράφει ο ποιητής Roberto Sosa: «Είναι ευλογημένοι οι εραστές, διότι δικοί τους είναι οι κόκκοι της άμμου που στηρίζουν το κέντρο των θαλασσών». Ο όλο και πιο διευρυμένος κύκλος δέσμευσης και ανταπόκρισης προς τους άλλους δε σταματάει με τους άμεσους αγαπημένους μας. Συνεχίζει και απλώνεται και βοηθά να δημιουργηθούν κοινωνίες, όπου φροντίζουν ο ένας τον άλλο και κατ’ επέκταση, ένας κόσμος γεμάτος φροντίδα.
Το να καταλάβουμε τη λαχτάρα μας για αγάπη και να δούμε πως η αγάπη λειτουργεί είναι σημαντικό, εάν θέλουμε να φτιαχτεί ένας κόσμος που επιτρέπει να υπάρχει ανταπόκριση σε αυτή τη λαχτάρα και που αντικατοπτρίζει τις καλύτερες πλευρές της φύσης μας.
Συντροφικότητα στη κοινότητα
Ο άνθρωπος επιθυμεί, έτσι είναι φτιαγμένος, να συνδέεται με τους συνανθρώπους του. Η φύση μας είναι να δενόμαστε με οικειότητα με μερικούς πολύτιμους ανθρώπους, όμως μετά, αφού έχουμε μάθει το μάθημα του ανήκειν, συνδεόμαστε με τους άλλους, με φίλους, συναδέλφους, τη φυλή μας.
Παρέχουμε στήριξη και φροντίδα στους άλλους κι αναγνωρίζουμε ότι είναι όπως κι εμείς. Απολαμβάνουμε τη φιλία που μας βγάζει από το μικρόκοσμό μας και μας κάνει μέρος του όλου. Έτσι φτάνουμε στη συμπόνοια, που βασίζεται στη βαθιά γνώση της αλληλεξάρτησης όλων των ζωντανών οργανισμών, γιατί όλα είναι μέρος ενός συνόλου που αλληλοεμπλέκεται. Δεν υπάρχει «εμείς κι αυτοί». Οι άνθρωποι ως είδος, για να επιβιώσουμε σ’ αυτόν τον εύθραστο γαλάζιο πλανήτη, πρέπει να μάθουμε να ξεπεράσουμε την ψευδαίσθηση του διαχωρισμού και να κατανοήσουμε ότι είμαστε πραγματικά αλληλεξαρτώμενοι.
Και τότε η συμμετοχή και η δράση είναι αναπόφευκτη. Όταν η καρδιά είναι ανοιχτή τότε ανταποκρίνεται αυτονόητα στις εκκλήσεις των άλλων. Κι έχουμε πολλά παραδείγματα γι αυτό, όπου με τη δύναμη της αγάπης δημιουργούμε έναν καλύτερο κόσμο.
Εν κατακλείδι
Όπως έγραψε κι ο γάλλος, χριστιανός μυστικιστής και συγγραφέας Pierre Teilhard de Chardin:
«Κάποια μέρα, όταν έχουμε δαμάσει τους αέρηδες, τα κύματα, τις παλίρροιες και τη βαρύτητα, τότε θα αξιοποιήσουμε την ενέργεια της αγάπης και για δεύτερη φορά στην ιστορία του κόσμου θα έχουμε ανακαλύψει τη φωτιά».
