Η ανθρωπότητα πλησιάζει ταχύτατα σε ένα σημείο διακλάδωσης. Κατά τη διάρκεια του 20ου αιώνα, οι αναγωγιστικές υποθέσεις οδήγησαν τους επιστήμονες βαθιά μέσα στο άτομο, όπου απελευθέρωσαν τις φοβερές πυρηνικές του δυνάμεις που θα μπορούσαν να σημάνουν την καταδίκη μας.
Η αντιμετώπιση κάθε συστήματος ως μηχανικού, αποτελούμενου από μέρη και με δυνατότητα να απομονωθεί από τα άλλα συστήματα, επέτρεψε να εμφανιστεί μια τεχνολογία τόσο ισχυρή που να κυριαρχήσει τον κόσμο.
Ένα άμεσο παραπροϊόν αυτής της τεχνολογίας είναι η φθορά του περιβάλλοντος του πλανήτη, συμπεριλαμβανομένης της μείωσης του όζοντος της στρατόσφαιρας και της συσσώρευσης των αερίων που ευθύνονται για την εντονότατη δράση του φαινομένου του θερμοκηπίου. Η βιοτεχνολογία και η επέμβαση στο DNA είναι μέρος της λογικής αυτής.
Πολλοί επιστήμονες προβλέπουν τώρα ότι αυτές οι πλευρές της τεχνολογίας και της προόδου θα οδηγήσουν σε οικολογικές καταστροφές και χάος. Ο έλεγχος της φύσης από την ανθρώπινη σκέψη είναι η ουσία του αναγωγιστικού ονείρου. Είναι το όνειρο που εξακολουθεί να υπάρχει παρά τις φανερές του αποτυχίες.
Ωστόσο, η αναγωγιστική πορεία προς την καρδιά του ατόμου απελευθέρωσε και σημαντικές ιδέες για τα όρια του αναγωγισμού. Τα παράδοξα της κβαντικής θεωρίας αποκάλυψαν στους επιστήμονες τη μυστηριώδη “κβαντική ολότητα”, οι τεράστιες συνέπειες της οποίας μόλις έχουν αρχίσει να εξερευνώνται. Απέναντι στην αναγωγιστική τάση ορθώνεται η νεαρή επιστήμη του χάους, της ολότητας και της μεταβολής, που δίνει έμφαση στους μετασχηματισμούς των πραγμάτων, στην επίγνωση της ουσιαστικής μη προβλεψιμότητας της φύσης και της αβεβαιότητας στις επιστημονικές μας περιγραφές.
Η συμβατική ιατρική αποτελεί κλασικό παράδειγμα αναγωγιστικής – μηχανιστικής σκέψης. Π.χ. σε ασθενή με κολίτιδα και πιθανές ημικρανίες, μαζί με δερματικά προβλήματα και κατάθλιψη, θα αντιμετωπιστεί από τουλάχιστον 4 ιατρικές ειδικότητες και η κάθε μια δεν θα θέλει να ξέρει τίποτα για το άλλο σύμπτωμα. Αντιμετωπίζονται χωριστά, κατακερματίζοντας, γενικεύοντας (δίνοντας το ίδιο φάρμακο σε όλους όσους έχουν την ίδια παθολογία χωρίς καμία εξατομίκευση) και εξομοιώνοντας όλα τα περιστατικά.
Σύμφωνα με τον Ilya Prigogine υπάρχει τεράστια διαφορά ανάμεσα στην μηχανιστική άποψη για τη φύση από την ολιστική.
Αν μια μηχανή δεν λειτουργεί σωστά, είναι σχετικά εύκολο να εντοπίσουμε το πρόβλημα. Κάποιος κρίκος στην αλυσίδα αιτία- αποτελέσματος των τμημάτων θα έχει σπάσει. Βρίσκετε τον κρίκο και τον επισκευάζετε.
Ωστόσο, όταν το ανθρώπινο σώμα δεν λειτουργεί καλά, ο γιατρός μπορεί να κάνει μια συγκεκριμένη διάγνωση, αλλά στην πράξη η «αιτία» για οποιαδήποτε διατάραξη της υγείας μας είναι πάντοτε πολλαπλή, επειδή ένας ζωντανός οργανισμός αποτελείται από εντυπωσιακό αριθμό βρόγχων ανάδρασης.
Με αυτούς τους βρόγχους των ζωντανών δομών είναι συνυφασμένες η μετατροπή τροφής σε ενέργεια, η συστολή των μυών, η ρύθμιση της θερμοκρασίας του σώματος, η διακίνηση των ορμονών και των νευρομεταβιβαστών, η λειτουργία των αντανακλαστικών, όπως η διαστολή της ίριδας του οφθαλμού σε ξαφνικό σκοτάδι, ή η επιτάχυνση της καρδιάς λόγω της παρουσίας κινδύνου.
Οι βρόχοι αρνητικής ανάδρασης ρυθμίζουν ενώ οι βρόχοι θετικής ανάδρασης ενισχύουν.
Μυριάδες βρόχοι συνδέονται μεταξύ τους με τέτοιον τρόπο ώστε η εσωτερική οργάνωση ενός οργανισμού να μπορεί συνεχώς να προσαρμόζεται στις απαιτήσεις του περιβάλλοντός του. Μια μηχανή μπορεί να αποσυναρμολογηθεί πλήρως στα τμήματά της και να ξανασυναρμολογηθεί ώστε να λειτουργεί κανονικά, αυτό όμως είναι αδύνατο να γίνει σε μια ζωντανή οντότητα.
Αν χαθεί ένα λειτουργικό τμήμα μιας μηχανής, η μηχανή σταματά. Αν όμως, χαθεί ένα λειτουργικό τμήμα ενός ζωντανού οργανισμού, ο οργανισμός ενδέχεται να αναπληρώσει τη λειτουργία του χαμένου τμήματος μέσω των βρόγχων ανάδρασης που διαθέτει και να συνεχίσει να υπάρχει.
Τέλος, μια μηχανή μετατρέπει καύσιμο υλικό σε θερμότητα και κίνηση, αλλά δεν μπορεί να μετατρέψει καύσιμο υλικό στον ίδιο της τον εαυτό, όπως κάνει ένας οργανισμός μέσω των αναδράσεών του.
Η γενετίστρια Barbara McClintock ξεκίνησε να μελετά τα χρωμοσώματα με αναγωγιστική θέρμη αλλά κατέληξε να συμπεράνει πως “Καταστρέφαμε φοβερά το περιβάλλον νομίζοντας πως είμαστε εντάξει, επειδή χρησιμοποιούσαμε τις τεχνικές της επιστήμης. Όσον αφορά την τεχνολογία, αυτή μας χαστουκίζει κυριολεκτικά επειδή δεν τη σκεφτήκαμε ολοκληρωμένα. Κάναμε υποθέσεις που δεν είχαμε δικαίωμα να τις κάνουμε. Αντί να γνωρίζουμε πώς στην πραγματικότητα λειτουργούσε το όλο, γνωρίζαμε πώς λειτουργούσε ένα μέρος του… Ούτε αναρωτηθήκαμε ούτε κοιτάξαμε ποτέ τι συμβαίνει με το υπόλοιπο. Όλα αυτά τα πράγματα συνέβαιναν αλλά δεν τα βλέπαμε”.
Ο Ilya Prigogineεπισημαίνει εμφατικά: «Γνωρίζουμε καλά πως η καρδιά πρέπει να είναι κανονική σε μεγάλο βαθμό, αλλιώς πεθαίνουμε. Αλλά ο εγκέφαλος πρέπει να είναι σε μεγάλο βαθμό μη κανονικός. Αλλιώς έχουμε επιληψία. Αυτό σημαίνει ότι η μη κανονικότητα, το χάος, οδηγεί σε πολύπλοκα συστήματα. Δεν πρόκειται για τέλεια αταξία. Το αντίθετο. Θα έλεγα ότι ακριβώς το χάος καθιστά δυνατή τη ζωή και τη νοημοσύνη. Ο εγκέφαλος έχει επιλεγεί να γίνει τόσο ασταθής ώστε η παραμικρή επίδραση να μπορεί να οδηγεί στο σχηματισμό τάξης».
Με άλλα λόγια, ο εγκέφαλος είναι το μη γραμμικό προϊόν μιας μη γραμμικής εξέλιξης πάνω σε έναν μη γραμμικό πλανήτη.
Παρά την εξάλειψη πολλών ασθενειών, κυρίως επιδημικών, τον προηγούμενο αιώνα, αρκετών κυρίως λόγω των καλύτερων συνθηκών υγιεινής και διαβίωσης, αλλά και της έκρηξης στην τεχνολογία φαρμάκων όπως τα αντιβιοτικά, τα αντισταμινικά, η κορτιζόνη και οι ορμόνες, τα τελευταία πενήντα χρόνια υπάρχει μια έκρηξη νέων χρόνιων ασθενειών του νευρικού και ανοσοποιητικού συστήματος, κυρίως σε παιδιά (ρευματοειδής αρθρίτιδα, νόσος του Chron, διαβήτης, λευχαιμίες καρκίνος στον εγκέφαλο, κλπ).
Παρά τις ιατρικές έρευνες και την τεράστια εξέλιξη στις τεχνολογίες διάγνωσης και θεραπείας, ο καρκίνος είναι η πρώτη αιτία θανάτου στον δυτικό κόσμο μετά τα καρδιο-αγγειακά και τα αίτιά του παραμένουν άγνωστα. Το ίδιο συμβαίνει και με τα άλλα αυτοάνοσα νοσήματα, όπως η σκλήρυνση κατά πλάκας, παιδικός καρκίνος, λευχαιμία, ρευματοειδής αρθρίτιδα, ψωρίαση κλπ. Οι αλλεργίες έχουν κυριολεκτικά εκτοξευτεί τα τελευταία 20 χρόνια και τα περισσότερα αντιβιοτικά είναι πλέον αναποτελεσματικά, καθώς η αντίσταση των προσαρμοσμένων πια βακτηριδίων αυξάνεται.
Η κατάσταση στην Ελλάδα και στην Ευρώπη
Σήμερα στην Ελλάδα έχουμε το μεγαλύτερο ρυθμό αύξησης στην κατανάλωση ψυχοφαρμάκων μετά τη Μ. Βρετανία. “Κάποιοι από τους σημαντικότερους ψυχιατρικούς και φαρμακευτικούς θεσμούς, όπως η Ένωση Αμερικανών Ψυχιάτρων ή το Αμερικάνικο Κολέγιο Νευροψυχοφαρμακολογίας, αποφεύγουν να πάρουν θέση στη μεγάλη κρίση που έχει ξεσπάσει: την ανακάλυψη ότι οι περισσότερες δημοσιεύσεις που εμφανίζονται στις επίσημες επιθεωρήσεις, ξαναγράφονται από υπαλλήλους φαρμακοβιομηχανιών, τους λεγόμενους «συγγραφείς φαντάσματα». Το αποτέλεσμα είναι να υπάρχει σχεδόν απόλυτη διάσταση ανάμεσα στα στοιχεία των ερευνών και σ’ αυτά που παρουσιάζονται στις δημοσιεύσεις. Όταν η λεγόμενη επιστημονική κοινότητα φοβάται να αντιμετωπίσει ένα τόσο σοβαρό πρόβλημα, αναρωτιέται κανείς αν αξίζει να αποκαλείται επιστημονική” (Ελευθεροτυπία: 12.03.2006 – Από συνέντευξη του Ντέιβιντ Χίλι, ψυχίατρος)
Ούτε στην Ευρώπη είναι καλύτερα τα πράγματα: Κάποιες ασθένειες όπως η οστεοπώρωση, η γυναικεία σεξουαλική δυσλειτουργία, η κοινωνική φοβία, σύνδρομα όπως αυτά της χρόνιας κόπωσης, το προεμμηνορυσιακό σύνδρομο, η διπολική διαταραχή ή το ψυχαναγκαστικό Shopping κατασκευάζονται ή προβάλλονται υπερβολικά ώστε να προωθηθεί καλύτερα ένα νέο φάρμακο. Π.χ. η διπολική διαταραχή: μας ενθαρρύνουν να πιστεύουμε ότι πάσχουν από αυτή ακόμη και παιδιά προσχολικής ηλικίας και έμβρυα. Πιο παλιά ποτέ δεν γίνονταν τέτοια διάγνωση πριν από την ώριμη εφηβεία.
«Τόσο η ψυχοθεραπεία, όσο και τα φάρμακα μπορούν να προκαλέσουν περισσότερα προβλήματα από όσα λύνουν. Το καλύτερο που μπορεί να κάνει κάποιος ειδικός είναι να αποδεσμεύσει τον ασθενή από το ψυχιατρικό σύστημα, αν πράγματι δεν το έχει ανάγκη. Μοιάζει να μην ανεχόμαστε πλέον τη διαφορετικότητα, τις ψυχικές διακυμάνσεις ή τις δυσκολίες. Όταν κάτι πάει στραβά, πάμε στον ειδικό να μας «επισκευάσει». Ενώ το καλύτερο είναι να συνειδητοποιήσουμε ότι τα πράγματα δεν βελτιώνονται με ένα χάπι ακόμη κι αν αυτός που μας κουράρει έχει καλές προθέσεις». Έχουμε γίνει καταναλωτές προϊόντων, υπηρεσιών, ιδεολογιών, θεραπειών κλπ.
Η θεραπεία τελικά
Υπάρχουν όμως δρόμοι όταν κανείς αντιστέκεται στο φόβο.
Σύμφωνα με τις ολιστικές θεραπείες, υγεία σημαίνει ελευθερία. Ελευθερία και αιτιοκρατία είναι δυο εκ διαμέτρου αντίθετες έννοιες. Τα μηχανήματα δεν έχουν καμία ελευθερία.
Κάθε πόνος, κάθε δυσφορία, κάθε αδυναμία που εκδηλώνεται στο σωματικό ή στο συναισθηματικό ή διανοητικό επίπεδο περιορίζει αναπόφευκτα την ελευθερία του ανθρώπου. Σκοπός του θεραπευτή είναι η αποκατάσταση της υγείας του ασθενούς με τρόπο που να οδηγεί από την αταξία στην αρμονία και τάξη, και τελικά στην ελευθερία.
Σύμφωνα με τον Γ. Βυθούλκα, υγεία είναι η απαλλαγή από τον πόνο στο υλικό σώμα, ώστε αυτό να φτάνει σε ένα επίπεδο ευφορίας, απαλλαγή από το πάθος στο συγκινησιακό επίπεδο, που έχει ως αποτέλεσμα μια δυναμική κατάσταση γαλήνης και ηρεμίας και απαλλαγή από τον εγωισμό στη διανοητική σφαίρα, που να οδηγεί στην πλήρη ταύτιση με την Αλήθεια.
Η παράμετρος που επιτρέπει μια τέτοια μέτρηση είναι η δημιουργικότητα. Στο βαθμό που ένα άτομο παρεμποδίζεται η δημιουργικότητά του, είναι άρρωστο.
Ενδεικτική βιβλιογραφία:
- Σάμουελ Χάνεμαν «Όργανον της θεραπευτικής τέχνης», Πύρινος κόσμος, Αθήνα
- R. Sankaran «Η ψυχή των φαρμάκων», Θεσσαλονίκη 2001
- R. Sankaran « Η ουσία της Ομοιοπαθητικής», Θεσσαλονίκη 2008
- R. Sonnenschmidt, Harald Knauss, Andrreas Krueger “Die Kunst zu heilen”, Verlag Homoeopathie + Symbol, 2003
- Andreas Krueger „Weg, Wunder und Wandlung“, Verlag Homoeopathie + Symbol, 2007
- Bert Hellinger, Gabriele ten Hoevel “Anerkennen was ist“, Goldmann, 2007
- John Brigs & David Peat, “Ο ταραγμένος καθρέφτης”, Κάτοπτρο, 2000
